Program wymiany starych, węglowych palenisk, oczyszczacze powietrza w żłobkach i przedszkolach czy darmowa komunikacja w czasie smogu – to tylko niewielka ilość działań jakie podejmuje Miasto na rzecz poprawy jakości powietrza a które swój początek zwykle mają w Komisji Ekologii i Ochrony Środowiska Rady Miasta Krakowa której przewodniczę.
Poniżej krótkie podsumowanie naszych działań. Stan powietrza w naszym mieście jest naszą wspólną sprawą. Można dywagować o gminach ościennych ale prawda jest taka, że najpierw zadbajmy o swoje podwórko, a będzie nam wszystkim lepiej i zdrowiej. Kraków podejmuje mnóstwo aktywności, żeby przekonać Mieszkańców do proekologicznych działań.
Program Ograniczania Niskiej Emisji dla Miasta Krakowa
Jednym z najważniejszych kroków jakie Kraków poczynił w walce o czyste powietrze jest Lokalny Program Ograniczania Niskiej Emisji, dzięki któremu Kraków jest na czele listy polskich miast, w których wymieniono największą liczbę starych węglowych palenisk. W ubiegłym roku było to ponad 6 tys. pieców. Ważną rolę w tym programie odgrywa Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Oferuje swoim najbiedniejszym podopiecznym duży dodatek na wymianę pieca. Kwota sięga aż do 60% kosztów kwalifikowanych tej operacji. Do dyspozycji mieszkańców pozostaje specjalny system zespołów informacyjno-doradczych. Działa strona internetowa http://wymianapieca.krakow.pl/ gdzie można znaleźć fachową pomoc. Pracownicy Wydziału ds. Jakości Powietrza i MOPS nie poprzestają tylko na działaniach w sieci. Sami odwiedzają mieszkańców i udzielają im informacji odnośnie możliwości wymiany pieca oraz dofinansowania tych działań.
Darmowa Komunikacja
Już na początku stycznia Radni miejscy przegłosowali uchwałę zmieniającą zasady ogłaszania bezpłatnej komunikacji dla właścicieli samochodów w dni ze znacznymi przekroczeniami stężeń pyłów w powietrzu. Działania będą podejmowane na podstawie krótkoterminowej prognozy jakości powietrza. Przepisy zaczęły obowiązywać już w styczniu tego roku. Nowe zasady ogłaszania darmowej komunikacji miejskiej opierają się na codziennej prognozie jakości powietrza, dotyczącej kolejnej doby. Prognoza Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, wysyłana do Urzędu Miasta Krakowa, jest podzielona na trzy ośmiogodzinne przedziały (0.00–8.00, 8.00–16.00, 16.00–24.00).
Wystarczy, aby równocześnie spełnione zostały dwa warunki – w dwóch dowolnych ośmiogodzinnych przedziałach stężenie pyłów PM10 musi przekroczyć:
Zgłoś palenisko
Ponadto miasto działa także mniejszymi krokami, które również mogą znacznie przyczynić się poprawy jakości powietrza. Jednym z takich działań jest aplikacja mobilna „Zgłoś Palenisko”, dzięki której każdy mieszkaniec może zgłosić palenisko węglowe. Obsługa tej aplikacji jest bardzo prosta: widzimy podejrzany dym, wpisujemy informację o nim do formularza i wysyłamy. Pozwoli to dotrzeć do większej liczby mieszkańców z informacją o możliwości wymiany pieca i rozszerzyć bazę danych o paleniska, które do tej pory w niej nie występowały.
Przeprowadzono także pilotażowy program użycia dronów pod kątem spalania odpadów.
Oczyszczacze, maski, rośliny
Klub Przyjazny Kraków uruchomił pilotażowy program instalowania w krakowskich żłobkach i przedszkolach samorządowych oczyszczaczy powietrza.
W sumie zakupiono 60 urządzeń za 150 000 zł do samorządowych żłobków.
W przychodniach przyszpitalnych, poradniach pulmonologicznych, krakowskich ośrodkach wsparcia (MOPS) rozdano ponad 5 tysięcy masek antysmogowych, a do domów Krakowian trafiło ponad 30 tysięcy roślin antysmogowych. Te akcje będę powtarzane I w tym roku. Pierwsza z nich już we wrześniu w Nowohuckim Centrum Kultury.
Świadomość i kontrola
Straż Miejska kontrolowała paleniska aż 12770 razy, z czego 3236 kontroli było na podstawie zgłoszeń interwencyjnych. Zgłoszenia docierały drogą telefoniczną,
do Dyżurnego Straży Miejskiej oraz przez kanały udostępnione przez Miasto, tj. aplikacje mobilną „Powietrze Kraków” oraz przez formularze Wydziału Kształtowania Środowiska. Podczas kontroli wykryto 243 przypadków spalania odpadów, wystawiono 161 mandatów, 74 pouczenia i 8 wniosków o ukaranie do Sądu. Pobrano 15 próbek popiołu do analizy, z czego 6 potwierdziło spalanie odpadów.
W czasie kontroli strażnicy zachęcali mieszkańców do zmiany systemu ogrzewania na proekologiczny i przekazali informację do MOPSu o 471 mieszkańcach wymagających pomocy.
Czysty chodnik i miejski odkurzacz
Na podstawie badań przeprowadzonych wspólnie z Politechniką Krakowską oraz Akademią Górniczo-Hutniczą potwierdzono, że znaczący udział z zanieczyszczeniu powietrza w mieście ma wtórna emisja pyłów z nawierzchni utwardzonych, wywołana ruchem komunikacyjnym. Dlatego też krakowskie MPO wprowadziło akcję zamiatania i zmywania dróg i chodników.
W kwietniu tego roku MPO zakupiło 4 elektryczne odkurzacze – ekonomiczne, mobilne i ciche. Obsługują Rynek Główny i Stare Miasto, Plac Centralny, Kazimierz, okolice Rynku Podgórskiego oraz płytę pod rondem Mogilskim.
Działania edukacyjne
W działania antysmogowe włączają się również duże podmioty gospodarcze. Huta ArcelorMittal Poland oferowała na przykład bonusy finansowe dla pierwszych 1000 mieszkańców, którzy złożą wniosek o wymianę pieców. Dodatkowo huta przetapia stare paleniska na stojaki rowerowe, tworzy warsztaty, organizuje wystawy roślin oczyszczających powietrze, a także te rośliny rozdaje mieszkańcom. Z kolei ING Bank Śląski ustawił 7-metrową wieżę antysmogową w parku Jordana, tzw. Smog Free Tower. Był to projekt w całości finansowany przez ING.
Radni z Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza stworzyli projekt uchwały kierunkowej do prezydenta w sprawie utworzenia Nagrody Prezydenta Miasta Krakowa dla wyróżnienia inicjatyw i działań proekologicznych dla poprawy i ochrony powietrza w Krakowie.
